Vanuit gezondheidheidskundig oogpunt wordt een evenement met het gooien van (kleuren)poeders afgeraden,” is het advies van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)[1]. Vorige week verscheen het onderzoeksrapport van het RIVM over de risico’s van kleurenpoeder dat bekend staat vanwege het Hindoe lentefeest Holi, maar de laatste jaren steeds meer wordt gebruikt op andere evenementen zoals de Color Run en kleurenfestivals in de zomer.

Naar aanleiding van een explosie veroorzaakt door kleurenpoeder is Taiwan heeft de Brandweer Amsterdam-Amstelland het verzoek bij het RIVM neergelegd om onderzoek te doen naar de mogelijke risico’s van het gebruik van dat kleurenpoeder. Het RIVM heeft hiervoor de samenstelling van het kleurenpoeder onderzocht en het brand- en explosie gevaar van die samenstelling. Dit onderzoek is gebaseerd op gegevens van Het Duitse Umwelt Bundesambt (UBA) dat kleurenpoeders van verschillende leveranciers of fabrikanten heeft onderzocht in Duitsland.

Samenstelling en risico’s kleurenpoeder

Uit het onderzoek blijkt dat er een onderscheid valt te maken tussen veilige en risicovolle kleurenpoeders. Het RIVM heeft op basis van het onderzoek criteria vastgesteld voor de veilige kleurenpoeders: “Een kleurenpoeder is niet-brandbaar en niet-stofexplosief indien aan de volgende criteria wordt voldaan voor: 

  • Niet-brandbaar: de stoflaag ontsteekt niet (BZ1);
  • Niet-stofexplosief: géén ontsteking van de stofwolk in een gesloten testvat én de stoflaag ontsteekt niet (BZ1).”

Het RIVM vult ook aan welke samenstelling hiervoor nodig is en beveelt het volgende aan:

“Daarnaast bevelen wij aan kleurenpoeders op basis van zetmeel te gebruiken, die enkel aantoonbaar toegelaten levensmiddelenkleurstoffen bevatten en vrij zijn van vervuilingen en allergenen.”

Kritiek aanbevelingen

Het is duidelijk dat het RIVM een helder beeld heeft van de criteria waaraan kleurenpoeder moet voldoen om de veiligheid en gezondheid van gebruikers te garanderen. Wat ontbreekt in het onderzoek is een concreet advies van welke kleurenpoeders hier dan aan voldoen. In plaats daarvan formuleert het RIVM een generiek advies dat het gebruik van kleurenpoeder helemaal afraadt. Wat het RIVM zou moeten doen is nader onderzoek naar de leveranciers en fabrikanten die kleurenpoeders aanleveren en nagaan in hoeverre hun producten voldoen aan de criteria.

Bovendien baseert het onderzoek van het RIVM zich volledig op gegevens van het UBA dat alleen de Color-Runs en Holi festivals in de zomer heeft onderzocht. Hierbij wordt geen rekening gehouden met het mogelijke verschil in context en gebruik van het kleurenpoeder op de oorspronkelijke Holi festivals in de lente. In het rapport wordt een voorbeeld gegeven van dit verschil in context: ”Ook moet worden opgemerkt dat door het sportieve karakter van de colour-run en het dragen van sportkleding mogelijk een groter deel van de huid onbedekt is, vergeleken bij een gebruikelijke Holi-festiviteit, waardoor de huidblootstelling groter kan zijn. Ook door transpiratie en met als gevolg het plakken van het poeder aan de huid kan de mogelijkheid tot huidirritatie zijn verhoogd.”

Bovendien negeert het RIVM een mogelijk verschil in samenstelling van het kleurenpoeder van tijdens Holi vieringen door Hindoes wordt gebruikt ten opzichte van het kleurenpoeder dat tijdens de Color-Runs en kleurenfestivals in de zomer wordt gebruikt. Veel Hindoes in Nederland kopen hun kleurenpoeder als particulier bij kleine leveranciers, zoals pooja samaan winkels, die specifiek de Hindoedoelgroep bedienen. De kleurenpoeders waar het RIVM in haar onderzoek naar refereert zijn afkomstig van internetleveranciers die de festivalorganistoren bedienen, waarvan de doelgroep voornamelijk niet-Hindoe is.[2] Wat betekent dit verschil in doelgroep en marktpositie voor de kwaliteit van de aangeleverde producten? Dit vergt nader onderzoek.

Hoewel context en samenstelling dus kunnen verschillen, concludeert het RIVM met één algemeen advies dat gebaseerd is op gebrekkige data. Een vervolgonderzoek naar het gebruik en de samenstelling van het kleurenpoeder in Nederland, zowel op Hindoe vieringen in de lente als de “Holi” festivals in de zomer is gewenst, zodat het RIVM met concrete aanbevelingen van leveranciers kan komen in plaats van preventieve maatregelen.

[1] http://www.rivm.nl/Onderwerpen/K/Kleurenpoeders

[2] https://occup-med.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12995-016-0130-9