Door Pravini Baboeram

Ik hoor je al van ver aankomen: “Ja hoor, daar gaan we weer, de racisme kaart wordt getrokken. Ga je lekker druk maken om andere dingen! Ze bedoelen het toch goed, wees dankbaar dat ze Holi bekend maken aan een groot publiek! Het gaat toch om de boodschap van liefde en respect!”

Ok, omdat  je het vraagt: “Helaas is racisme nog steeds aan de orde van de dag. Het is niet aan jou om te bepalen waar wij ons druk om maken. Goede intenties zijn niet relevant als de impact ervan negatief is. Wij zijn dankbaar aan onze voorouders die het gedachtegoed van Holi aan ons hebben doorgegeven, niet aan witte mensen die het gedachtegoed van Holi misbruiken voor commercieel gewin.”

Zo, nu we alle afleidingsmanoeuvres hebben beantwoord, kunnen we op de inhoud van het probleem focussen. Cosmeticabedrijf Rituals heeft een productenlijn gelanceerd met de titel “The Ritual of Holi”. In hun marketingstrategie geven ze aan dat deze lijn niets met religie te maken heeft en slechts geïnspireerd is door “het kleurrijke festival van Holi” en een “viering van positiviteit, liefde en acceptatie” is. Na kritiek op deze lijn geven ze aan: “Het is nooit onze intentie om tradities die we oprecht respecteren te beledigen. (…) We hopen dat je onze goede intenties begrijpt en respecteert.” Toch weigeren ze een dialoog over culturele kaping van Holi aan te gaan met mensen uit de Hindoegemeenschap.

In deze respons wordt het racisme van Rituals onthuld. Velen zullen zich afvragen wat een ogenschijnlijk onschuldige cosmeticalijn nu met racisme te maken heeft. Dat is toch iets van de Ku Klux Klan en Geert Wilders? Dat is inderdaad ook racisme, maar in de meest expliciete en schaamteloze vorm. Je hebt echter ook vormen van racisme die veel subtieler zijn. Hoe kan dat? Racisme is meer dan alleen brandende kruizen. Het is het idee dat de eigen groep superieur is en andere groepen inferieur. Dit idee kan op veel verschillende manieren uiting krijgen.

Eén manier is etnocentrisme, het centraal stellen van jouw eigen groep met positieve eigenschappen en het achterwege laten van andere groepen en die verbinden met negatieve eigenschappen. Zo verzint Rituals een verhaal om Holi heen dat alle kenmerken die met de Hindoegemeenschap verbonden zijn uit het geheugen wist. Dagmar Brusse, de creative director van Rituals, wordt gepresenteerd als “het brein achter de inspirerende boodschap van The Ritual of Holi”. Dus niet de eeuwenoude Hindoefilosofie is verantwoordelijk voor de inspirerende boodschap van het ritueel van Holi, maar Dagmar Brusse. Een witte vrouw die in de promotie van de Holi boodschap mensen van kleur, Holika dahan en chautal muziek heeft vervangen door witte meisjes, bubbels en badschuim.

Hindoestanen zijn in de marketing van Rituals geen erkenning waard. Kleur is alleen weerspiegeld in het “Holi poeder” waarop hun lijn is gebaseerd.

Een andere manier is het hanteren van een dubbele standaard, waarbij bepaalde regels wel van toepassing zijn op de “minderwaardige groep”, maar niet op de eigen “superieure” groep. Zo promoot Rituals de boodschap van respect en verwacht van Hindoes hun goede intenties te respecteren, maar wanneer zij vragen om dialoog die de kritiek respecteert, weigert Rituals die. Wat maakt dat Rituals geen respect hoeft te tonen aan de Hindoegemeenschap, maar dat wel verwacht van Hindoes? Het idee dat zij superieur zijn en de Hindoegemeenschap minderwaardig. In hun ogen is het gedachtegoed van Holi goed genoeg voor hun marketing strategie, maar de Hindoegemeenschap zelf minderwaardig. De standaard die zij hanteren voor respect is alleen van toepassing op Hindoes, niet op henzelf.

Tot slot is een uiting van racisme zelfverheerlijking en minachting van de ander. Rituals houdt zichzelf en anderen voor dat ze met douchegel mensen kunnen “inspireren hun dagelijkse verzorging te transformeren naar bijzondere betekenisvolle rituelen.” Dit verhalen verkopen ze over de ruggen van Hindoes. En wanneer Hindoes hiertegen protesteren, negeren ze de kritiek. Een gesprek om de kritiek serieus te nemen en een oplossing te vinden is voor Rituals geen optie. Het heeft hen 1,5 week gekost om de uitnodiging van Actiegroep Holi is geen Houseparty te beantwoorden. Het kan zijn dat ze in die 1,5 week een kosten-baten analyse hebben gemaakt en tot de conclusie zijn gekomen dat de bezwaren van de Hindoegemeenschap geen risico vormen. Het kan ook zijn dat ze niet eens de moeite hebben genomen om die analyse te maken en te druk waren om eerder te antwoorden. Ongeacht scenario, de conclusie blijft hetzelfde. Ze vinden het simpelweg niet de moeite waard. Het onthult de minachting die ze hebben voor de Hindoegemeenschap.

Eén van de belangrijkste concepten in het Hindoeïsme is het idee van “dharma”, simpel gezegd: doe datgene wat juist is. Ongeacht uitkomst, ongeacht risico, doe wat het juiste is om te doen. Voor de Hindoegemeenschap betekent dit racisme bestrijden en opkomen voor hun cultureel erfgoed. Voor Rituals betekent dit dat ze, ongeacht risicoanalyse, of het nu één actiegroep is of miljoenen mensen, de dialoog aan zou moeten gaan over culturele kaping van Holi en aanpassingen uitvoeren in hun lijn uit respect voor de Hindoegemeenschap. Zolang ze dit niet doen, is het aan ons om hen ertoe te bewegen.

Steun de boycott en teken de petitie: https://www.change.org/p/rituals-boycott-rituals-stop-cultural-appropriation-of-holi